Oncomfortabele Monumenten

Oncomfortabele Monumenten
herbezinning op monumenten, herbezinning op monumentaliteit

by Santiago Piñol Arévalo
by Yunjoo Kwak

De Engelse term ‘decolonizing’, oftewel dekoloniseren (tegenwoordige tijd), in het Engelse Oxford Woordenboek beschreven als: "bevrijden van een status van een kolonie, of (een kolonie) in staat stellen zelfbesturend of onafhankelijk te worden", zal in de context worden geplaatst van een specifiek thema: het herbezinnen van monumenten. Het woord ‘monument’ is afgeleid van het Latijnse ‘moneo, monere’, dat ‘herinneren’, ‘adviseren’ of ‘waarschuwen’ betekent. Dit suggereert dat een monument ons het verleden laat zien en ons helpt te visualiseren wat ons in de toekomst te wachten staat. In deze workshop onderzoeken studenten monumenten in de steden of ruimtes waar ze wonen en studeren. Deze workshop vraagt hun de context van het monument te verkennen, te analyseren en te deconstrueren via een visueel proces van het maken van een kaart en een gids.

Deze workshop verkent de notie van zelf binnen de samenleving en de logica van culturele identiteit door middel van dekoloniaal denken en artistiek onderzoek binnen de context van kolonialisme en imperialisme. Daarnaast besteden we aandacht aan de aanhoudende wereldwijde crises, waaronder COVID-19, de ineenstorting van het milieu, racisme en discriminatie zoals aan de orde gesteld door Black Lives Matter. Daarom benadrukken we het belang van dekoloniaal denken als een kritische benadering van culturele expressie en debat door middel van een reeks lezingen, groepsdebatten en zowel individuele als groepsopdrachten.

In de kern verkent dit interdisciplinaire veld de relaties tussen artistiek onderzoek en decoloniaal denken via het visuele proces als actie. Het is de bedoeling uit te zoeken hoe kennis wordt geproduceerd, verspreid en bekritiseerd op manieren die onze manieren van denken, creëren en navigeren in ons dagelijks leven vormgeven. Daarom onderzoekt de workshop kritische kennis uit de postkoloniale, gender-queer theorie, critical race en Black studies. We zullen culturele normativiteit ter discussie stellen en een aanzet geven tot dekoloniaal denken door middel van artistiek onderzoek, als een soort onderzoek dat theorie koppelt aan artistieke uitvoering.

  • A1: Individuele Opdracht: Visuele Zelfpositionering (één week)
    • Maak een visueel zelf-positionerend statement. Je bent vrij om zelf een medium te kiezen, of het nu gaat om een korte video, geschreven tekst, tekening of een ander visueel format.
    • Een reflectie op de geschiedenis vereist noodzakelijkerwijs een kritische betrokkenheid met iemands positie en plaats in de wereld in termen van geslacht, sociale klasse, ras, godsdienst, seksualiteit, handicap/kunde. Alle raakvlakken daarvan zijn essentieel voor de praktijk van het begrijpen van zichzelf in relatie tot de wereld, en dus om werk te maken dat werkelijk resoneert met zichzelf en anderen. Hier kan men beginnen te praten over de eigen ‘positie’ als individu in historische en sociaal-politieke structuren. Dit proces zal helpen aandacht te geven aan de voorwaarden waaronder een dergelijke positie ontstaat en aan de factoren die deze positie stabiliseren/ destabiliseren, wat een kritische betrokkenheid met de eigen positie in het nu inhoudt als een vorm van zelfreflectie, in die zin dat men zichzelf uit de comfortzone duwt.
    • Als hulp bij deze opdracht verwijzen we naar de hand-out “Waarom zelfpositionering?”
    • Aan de hand van deze statement plaatst de gids/docent de studenten in groepen van vier op basis van gedeelde interesses en onderwerpen.
  • A2: Groepsopdracht: Ongemakkelijk Monument als Herbezinning (één week)
    • Deze opdracht is zelf uitvoerbaar. Een week lang loopt de groep studenten door de stad, op zoek naar monumenten. Daarnaast doet de groep online onderzoek naar monumenten in hun stad. De opdracht bestaat uit de volgende stappen:
    • Maak een collectieve cartografie van de monumenten in jullie stad. Als groep kun je dit doen door een wandeling te maken of online onderzoek te doen. Of een beetje van beide. Zodra de groep enkele voorbeelden van monumenten heeft verzameld, ontwikkelen zij een collectieve cartografie van monumenten om samen te onderzoeken en te analyseren. Ter inspiratie kunnen zij overwegen de workshop agitpop mapping uit het Manual of Collective Mapping (blz. 17-20) van het grafisch onderzoekscollectief Iconoclasistas.
    • De groep kiest nu een of twee monumenten om mee te werken. Hoewel ze als team samenwerken, zal elke student individueel werken om een gids voor het monument te maken. Voor deze activiteit gebruiken de studenten de Monument Lab Field Trip activiteitengids, een praktijkgerichte activiteit van MonumentLab om monumenten en hun geschiedenis nader en kritisch te bekijken.
    • Bedenk nu een kritisch voorstel voor een actie of reactie op het gekozen monument. Dit voorstel kan elke vorm aannemen: een kritische tekst, een online interventie, een performance, een video, een audiowerk, of een combinatie daarvan.
    • Doe ter inspiratie wat onderzoek naar het maken van strategieën die bewegingen en kunstenaars gebruiken om monumenten over de hele wereld te bezetten. Als voorbeelden noemen wij het werk van Black Lives Matter, Rhodes Must Fall, Paper Monuments, Project Say Something, Ivan Argote, Doris Salcedo, Krzysztof Wodiczko en Decolonize This Place. Maar kopieer niet alleen de strategieën van deze kunstenaars en bewegingen. Pas ze aan en maak ze eigen. Je moet kunnen uitleggen waar je werk conceptueel en materieel gezien over gaat.
    • Deel en bespreek de afgeronde gidsen met je groep.
  • A3: Groepsopdracht: Presenteren van het Onderzoek tijdens een Openbare Tentoonstelling (één week)
    • De groepen organiseren een openbare tentoonstelling, een evenement of een andere vorm van openbare presentatie.
      Elke groep bereidt een presentatie voor van hun kritische voorstel en vat hun onderzoek van de vorige twee weken samen. Voor de samenvatting beschrijven zij hun gekozen monumenten in relatie tot hun zelfpositionering en hoe zij hun collectieve cartografie van monumenten hebben gemaakt.

Literatuur:

Praktijken/kunstenaars:

Standbeeld van Robert Milligan met Black Lives Matter-protestbord.
Statue of Robert Milligan, West India Quay on 9 June 2020

Statue of Robert Milligan, West India Quay on 9 June 2020 by Chris McKenna licenced with CC BY 4.0

Deze opdracht is ontwikkeld door Santiago Piñol Arévalo, Yunjoo Kwak voor 2e-jaars bachelorstudenten van de Faculteit Kritische Studies/Autonome Praktijken aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam. 

Wij willen Iconoclasistas (Buenos Aires) en Monument Lab (Philadelphia) erkennen voor hun respectieve Handboek en Praktijkgids. Beide vertegenwoordigen een betrokken praktijk die de status quo van de openbare ruimte bevraagt vanuit kritische cartografische en geografische methodologieën. Er is niet één enkele manier om beide documenten te gebruiken; ze zijn bedoeld als leidraad die kritisch moet worden gebruikt en aangepast door diegenen die ze gebruiken.

Author’s Encouragement
In 1927 stelde de Oostenrijkse schrijver Robert Musil dat niets zo onzichtbaar is als een monument: “Het buitengewone aan monumenten is dat je ze niet opmerkt. Er is niets in deze wereld zo onzichtbaar als een monument”. Maar sinds 26 mei 2020, wereldwijd, na de moord op George Floyd in de Verenigde Staten, zijn we er getuige van dat de stelling van Musil ver van de werkelijkheid staat. Niet alleen in de Verenigde Staten, maar wereldwijd heeft het neerhalen van monumenten een centrale rol gespeeld in de demonstraties en de eisen voor sociale rechtvaardigheid. Tijdens de workshop ontdek je hoe deze onzichtbaarheid werkt in jouw lokale context. Het is een proces dat veel ontdekkingen en verrassingen met zich mee kan brengen.

Prior Knowledge and Preparation:
De workshop is zo opgezet dat de deelnemers geen voorkennis nodig hebben. In plaats daarvan werkt de cursus als een praktische inleiding op de belangrijkste concepten.

Als begeleider/docent moet je je voorbereiden door de primaire bibliografie en hand-outs van de workshop te lezen om vertrouwd te raken met de belangrijkste onderwerpen van de workshop: kritische kennis uit de postkoloniale, gender-queer theorie, critical race en Black studies. Daarna heb je één of twee weken nodig om de lezingen voor te bereiden en de hele workshop zelf te testen.

We hebben enkele referenties gegeven voor literatuur, kunstenaars en sociale bewegingen die jou kunnen helpen bij de voorbereiding van de workshop. Deze lijst kan echter worden uitgebreid door zowel de begeleider/docent als de studenten die aan de cursus deelnemen.

Accessibility:
Assistance for Learners
Je kunt deze workshop aanpassen aan verschillende niveaus van voorkennis door een workshop te ontwikkelen met alleen de stappen A 2.1 en A 2.2 in het onderdeel A2-opdracht.

Additional Tools

  • Openbare ruimte met vergaderingen op Zoom of Teams.
  • Zoom
  • Microsoft Teams