Schilderen met Artificial Intelligence

Schilderen met Artificial Intelligence

by Andreas Kohli

Kan een machine creatief zijn? Kan het autonoom beelden creëren? Als we Artificial Intelligence (AI) opvatten als een veelzijdige spiegel van onszelf, opent dit nieuwe perspectieven m.b.t. de begrippen bewustzijn, intelligentie en creativiteit.

Talrijke tools bieden creatieve interacties met AI-software en geven op die manier inzicht in de mechanismen en waarden die ten grondslag liggen aan de momenteel beschikbare AI-toepassingen. Met deze apparaten kunnen handgetekende schetsen met één muisklik worden omgezet in fotorealistische beelden. Dergelijke programma’s genereren bijvoorbeeld beelden van gezichten of landschappen. Ze zijn makkelijk in gebruik en bieden toch enige controle over de resultaten en variaties.

Technisch gezien gebruikt een neuraal netwerk handtekeningen als beeldcues en genereert uit de schetsen fotorealistische beelden. Deze zijn gebaseerd op uitgebreide collecties van voorbeeld-beelden.

Deze eenvoudige mogelijkheden van creatieve samenwerking met een AI bieden ruimte voor experimenten en tegelijkertijd voor het nadenken over begrippen als auteurschap en creativiteit. Bovendien wordt snel duidelijk hoe bestaande culturele en sociale verwachtingen vorm geven aan algoritmische systemen en welke onderwerpen en beeldwerelden door de AI worden opgenomen of uitgesloten (algoritmische vertekening).

  • Introductie:
    • Het onderwerp kan worden geïntroduceerd door kort een kunstwerk te bespreken dat door een AI is gemaakt. Een goed voorbeeld is het “Portrait of Edmond de Belamy” van OBVIOUS Collective. In 2018 werd het ‘schilderij’ verkocht voor 432.500 dollar op een Christie’s veiling. De oud uitziende ‘schilderijen’-veiling riep vragen op over auteurschap en auteursrecht.
    • Duur: 10–15 minuten
  • Deel 1: Testen
    • In kleine groepjes werken de studenten met een tool die fotografische beelden genereert op basis van vrije hand-schetsen (bv. DeepFaceDrawing voor portretten, GauGAN voor landschappen).
    • Zij tekenen rechtstreeks online of uploaden eerder gemaakte schetsen om de beeldgenererende capaciteiten van de tool te testen.
    • Doelen kunnen bijvoorbeeld zijn:
      • genereren van ‘foutloze’ beelden die zo fotorealistisch mogelijk zijn;
      • verkennen van de extremen en mogelijkheden van de tool en het uitlokken van fouten;
      • onderbouwen van hun beeld-ideeën, door bijvoorbeeld het maken van een zelfportret; Screenshots worden gebruikt om de schetsen en resultaten vast te leggen.
    • Duur: 20–30 minutes
  • Deel 2: Evaluatie van de tests
    • Op basis van hun tests bespreken de studenten in hun groepje de onderstaande vragen, maken ze aantekeningen en onderbouwen ze hun gedachten met schermafbeeldingen.
    • De vragen kunnen betrekking hebben op het volgende:
      • functionaliteit en bruikbaarheid, mogelijkheden en beperkingen van de tool
      • hoe kan ik de tool anders gebruiken/foppen/hacken?
      • factoren die inherent zijn aan het systeem (hoe beïnvloeden het ontwerp van de interface en de gegeven functies mijn verwachtingen, acties, het werkproces, het resultaat, …).
      • uit welke visuele werelden genereert de AI het beeld? Welke waarden liggen ten grondslag aan deze visuele werelden? Wat is inbegrepen en wat is uitgesloten?
      • is de tool waardevol voor mijn werk? Wat moet er veranderd worden om het bruikbaar te maken?
    • Duur: 20 minuten
  • Deel 3: Discussie
    • De antwoorden worden gebundeld en plenair besproken.
    • De volgende onderwerpen kunnen tijdens de discussie favoriet zijn:
      • wie is de auteur van de afbeelding?
      • wat zijn de onderliggende waarden van deze AI (algoritmische vertekening) en hoe wordt een AI in het algemeen getraind?
      • kan en/of moet AI kunst produceren?
      • hoe kan ik deze tools gebruiken? Heeft deze manier van ‘schilderen’ zin? Zijn de resultaten zelfstandige kunstwerken, of dienen ze alleen ter suggestie?
    • Duur: 20–40 minutes
  • Interdisciplinaire samenwerking met de vakken Duits (via chatbots) en muziek (via computergegenereerde muziek) is zinvol.

Aanvullende literatuur over auteurschap:

Aanvullende literatuur over Algoritmische Vertekening (Bias):

Aanvullende links over het onderwerp AI-training:

De afbeelding bestaat uit twee delen. Links zien we een tekening van een man met een bril; rechts een door KI gegenereerde afbeelding die laat zien hoe een pasfoto van de getekende persoon eruit zou kunnen zien.
Portrait 1

Portrait 1 © 2022 von Andreas Kohli und DeepFaceDrawing] unter der Lizenz CC BY-SA 4.0, Zürcher Hochschule der Künste, Schweiz.

De afbeelding bestaat uit twee delen. Links zien we een tekening van de omtrek van een gezicht en twee ogen. Rechts staat een door KI gegenereerde afbeelding die laat zien hoe een pasfoto van de getekende persoon eruit zou kunnen zien.
Portrait 2

Portrait 2 © 2022 von Andreas Kohli und DeepFaceDrawing] unter der Lizenz CC BY-SA 4.0, Zürcher Hochschule der Künste, Schweiz.

Andreas Kohli is docent aan de Faculteit Culturele Analyse van de ZHdK – Zürich University of the Arts. Hij werkt ook als ontwerper in zijn studio Belleville.ch.

Aan de ZHdK geeft hij les in de Bachelor Kunsteducatie en transdisciplinaire modules. Onder zijn interessegebieden vallen stedelijke ruimtes en hun representatie in de media, kunst en kunstmatige intelligentie, ecologie, interculturaliteit.
Andere onderwerpen zijn de ontwikkeling van lesmateriaal en inhoud voor e-learning.

Hij heeft talrijke culturele projecten in Europa, Afrika en Azië geïnitieerd en geleid en is lid van de Shared Campus / Critical Ecologies 生態思 groep (link: https://shared-campus.com/themes/#critical-ecologies).

De cursus is sinds 2020 meerdere keren uitgevoerd met studenten van ZHdK.

Prior Knowledge and Preparation
Vooraf testen van de huidige beschikbaarheid van de AI-programma’s door de docent; eventueel onderzoek naar alternatieve tools.

Accessibility:
Assistance for Learners
Een inleidende reeks waarin een kunstwerk wordt besproken dat met behulp van AI is gemaakt, verhoogt het bewustzijn m.b.t. het onderwerp en de context.

Daarna testen de studenten een tool aan de hand van vooraf bepaalde onderwerpen en bespreken ze hun bevindingen in een plenaire bijeenkomst.

Additional Tools
Browser-gebaseerde applicaties (aanbevolen: Chrome):