Dagelijks worden wij geconfronteerd met allerlei soorten geschriften en lezen, bekijken, analyseren en schrijven wij zelf teksten. Of het nu gaat om het plaatsnaambordje bij de bushalte, de titel van de roman op het nachtkastje, WhatsApp-berichten van vrienden, memes en andere internetfenomenen, of de pagina’s van een schetsboek: schrijven is alomtegenwoordig in alle vormen, kleuren en maten.
Reclame laat zien dat lettertypes ook een manipulatief effect kunnen hebben op de ontvangers. In de voedingsindustrie bijvoorbeeld, worden typografische en ontwerpkenmerken specifiek afgestemd op de doelgroep om meer vraag te genereren. (Bron: Garber LL, Burke RR, Jones JM (2000) “The role of package color in consumer purchase consideration and choice”. Werkdocument, Marketing Science Institute.)
Maar hoe werkt een lettertype en wat zijn typografische kenmerken? Door hun eigen lettertypes te ontwikkelen, moeten de studenten inzicht krijgen in de wereld van de typografie. Het gaat om eerste aanspreekpunten en snelle resultaten.

• A1
  Maak een gratis account op het webplatform calligraphr.com. Hier kun je jouw zelfontworpen lettertypes uploaden en vervolgens digitaliseren. Maak in de volgende vier lessen minstens vier verschillende lettertypes en sla ze op je laptop op. Geef ze een naam en test elk lettertype dat je hebt gemaakt in een Affinity Publisher-document van A6-formaat.

• A2
  Maak nu je eigen poster, met alleen letters en zonder illustraties. Probeer de letters te gebruiken als beelden die je combineert. Werk met zwart als hoofdkleur. Je kunt ook andere kleuren gebruiken. Gebruik je zelfontworpen Calligraphr-lettertype en het eerste posterontwerp als basis voor deze opdracht. Maak vervolgens schetsen en verschillende ontwerpen. Voordat je het grote formaat maakt: Teken, schilder, print, knip en plak je ideeën op A4, A3 of A2 formaat. Probeer in een opwelling verschillende ontwerpen tegelijk te maken. Als je klaar bent, maak je een typoposter op het grootformaat posterpapier. Gebruik alle ruimte op het blad.

Deze opdracht is ontworpen door Michael Gsteiger voor studenten van het vak design tijdens de propedeuse en is aangepast door Italo Fiorentino tijdens een vervanging voor studenten in de bovenbouw van het voortgezet onderwijs. In deze context hielden de studenten zich bezig met visuele communicatie en lay-out.

Author’s Encouragement
Schrijf en ontwerp zelf! Het is leuk om je te uiten in en met schrijven!

Prior Knowledge and Preparation
Basale technische kennis van beeldbewerkingsprogramma’s en verschillende systeeminterfaces (Mac, Windows, enz.) zijn vereist om de taak uit te voeren. Fonts worden geïnstalleerd met behulp van de desbetreffende tekstverwerker. Kennis van typografie en lay-out is ook een voordeel. Voor alle beginners raad ik het boek “Grundkurs Typografie und Layout” (Duits) van Claudia Runk aan.

Bij het lesgeven aan jongeren is het raadzaam in te spelen op hun leefwereld, zodat hun persoonlijke belangstelling voor het onderwerp wordt gewekt. Om die reden houd ik me vaak bezig met verschillende internetfenomenen, hang ik rond op nieuws- of internetcultuurplatforms en -fora en haal ik daar aanwijzingen voor hun opdrachten vandaan. Enkele voorbeelden hiervan:

• Voorbeeld 1: “you will read this first”
  “You will read this first” is een dank meme. ‘Dank meme’ is een ironische term voor virale insiders die gags maken die opzettelijk grillig zijn of hun humor hebben verloren om banaal of clichématig te worden. Deze meme kent talloze variaties, met verschillende lay-outs maar met altijd dezelfde inhoud. Vaak te vinden op 9gag.com of reddit.com.

• Voorbeeld 2: “Graphic Design is my Passion”
  “Graphic Design is my Passion” is een meme die gebruik maakt van de reeds bestaande collectieve kennis van de ontwerpfuncties van MS Paint. Dit impliceert een zwak begrip van ontwerpen met behulp van de meest eenvoudige design tools.

• Voorbeeld 3: “we are looking for a graphic designer”
  Slecht ontwerp is goed ontwerp. De advertentie hierboven spreekt ook van een collectief begrip van design. In verschillende internetculturen wordt MS Paint beschouwd als een stelregel voor slecht ontwerp. Correct gebruikt kan het echter ook positieve reacties oproepen.

• Voorbeeld 4:
  Naast memes zijn er diverse verwijzingen uit de grafische en design industrie. Zo zouden de meeste studenten in Zwitserland onbewust bekend moeten zijn met het lettertype van Adrian Frutiger, een Zwitserse lettertype ontwerper. Het zogenaamde ‘Frutiger’-lettertype is onder meer te vinden in het logo van het Zwitserse mobiele netwerkbedrijf Sunrise en bewegwijzering op snelwegen.

• Voorbeeld 5:
  Katrin Oeding is een meermaals bekroond ontwerper en jurylid van de grootste internationale creatieve festivals. Ze is oprichter en directeur van het internationale ontwerpbureau Studio Oeding in Hamburg. Haar poster “What? Money! Money Power Power” biedt een minimalistisch ontwerp dat doet denken aan protestposters.

• Voorbeeld 6:
  Veka Glarus is een trefpunt in Glarus (Zwitserland). Het poster design toont een samenspel van grote en kleine sans-serif letters, vergezeld van grafische ingrepen door grijze lijnen die doen denken aan een stapel papier.

Additional Tools

• Microsoft Word
• Adobe InDesign
• Affinity Publisher, https://affinity.serif.com/de/publisher
• Calligraphr, https://www.calligraphr.com